فتح رشت و اعلام جمهوری گیلان توسط سردار جنگل، میرزا کوچک خان۱۴خرداد ۱۲۹۹ – ۴ژوئن۱۹۲۰:
روز ۱۴خرداد ۱۲۹۹ میرزا کوچک‌خان جنگلی همراه با مجاهدان و رزم‌آوران جنگل و در میان استقبال پرشور مردم وارد شهر رشت شد. دو روز بعد سردار جنگل در یک میتینگ باشکوه حکومت موقت جمهوری گیلان را اعلام کرد. در این میتینگ پس از سخنرانی میرزا، جمعیت انقلاب سرخ ایران، دیدگاهها و مواضع خود را طی بیانیه‌یی به‌شرح زیر اعلام کرد:
۱ ـ جمعیت انقلاب سرخ ایران اصول سلطنت را ملغی اعلام کرده و اعلان جمهوری می‌نماید.
۲ ـ حکومت موقت جمهوری حفاظت از جان و مال عموم اهالی را به‌عهده می‌گیرد.
۳ ـ هرنوع معاهده و قراردادی که به‌ضرر ایران باشد، قدیماً و جدیداً با هر دولتی لغو و باطل می‌شناسد.
۴ ـ حکومت موقت جمهوری همه اقوام بشر را یکی دانسته و تساوی حقوق را درباره آنان قائل و حفظ شعائر اسلام را از فرایض می‌داند.
در پی اعلام حکومت جمهوری گیلان، مرامنامه جنگل نیز انتشار یافت. در این مرامنامه بر آسایش عمومی، آزادی حقیقی، تساوی افراد انسانی بدون تبعیضهای نژادی و مذهبی، حاکمیت اکثریت ملت، استقلال و تمامیت ارضی، آزادی اجتماعات، مطبوعات، کار، کلام، تحصیل و تساوی زن و مرد در حقوق اجتماعی و برانداختن اصول بیکاری و مفتخوری تأکید شده است.
