گروهی از دانشمندان هم به دور معتقد هستند. می‌گویند تکامل در کار نیست بلکه پیشرفت است و دور. مثل شب و روز که تکرار می‌شود. گروهی هم می‌گویند پیشرفت که نیست، هیچ، بلکه قهقرا هم هست، به عقب برمی‌گردد! هم‌چنان که گفتم، این اعتقاد ً مخصوصاً در مورد جامعه است، چون سایر بخشها را ً فعال پذیرفته‌اند و می‌دانند به جایی و کسی ضرری نمیرساند. سرمایه‌داری از تکامل علوم طبیعی و تکنولوژی نه تنها وحشتی ندارد، بلکه چون تولید را رشد می‌دهد، کمال مطلوبش بوده و برای آن سرمایه‌گذاری می‌کند. لکن، به تبعات و آثار پیشرفت در قلمرو علوم اجتماعی تن نمی‌دهد. چرا که از این علوم نتیجه‌گیریهای فلسفی و اجتماعی به دست میآید که به بعضی جاها بر می‌خورد. اینجاست که باید آن را یا منکر شده یا شکاند، یا ترکش داد، یا لوثش کرد....نمونهٔ دیگر، کشیش انگلیسی »اینگ«، نه تنها بر روی تکامل اجتماعی خط قرمز می‌کشد، بلکه باور دارد که تمامی جوامع، در جادهٔ قهقرا حرکت میکنند. به باور کشیش اینگ، تاریخ هر چه از نردبان زمان بالاتر می‌رود، جامعه‌های انسانی، در تأمین سعادت و رستگاری انسان، ناکامتر می‌گردند. حرکتی رو به قهقرا!
ژان ژاک روسو، نویسنده و فیلسوف ِ فرانسوی سدهٔ ۱۸میلادی، در کتاب »منشاءعدم مساوات« می‌نویسد: »هر چه تمدن بالاتر می‌رود، اخلاقیات منحطتر و فاسدتر گشته، ما به عقب باز می‌گردیم«. نتیجه این‌که، تمدن و شهرنشینی، سرآغاز و منشاء عدم برابری است؛ پس انسان باید به طبیعت باز گردد.....
